ترافیک تهدیدی برای سلامت روان

سلامت نیوز-*بهروز بیرشک: یکی از معضلات و فشارهایی که امروزه برای ما ایجاد شده و با آن زیاد سر و کار داریم، مساله ترافیک است. ترافیک به نوبه خود یک عامل استرس زای شدید در جوامع مدرن امروزی است. ما این مشکل را در جوامع دیگر هم داریم و برای آن برنامه ریزی خاصی صورت گرفته است، اما در ایران در زمینه راهنمایی و رانندگی دقت و برنامه ریزی صورت نمی گیرد و فقدان آن کاملا احساس می شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، ما باید قانونمند باشیم. قوانین در مورد ترافیک کمرنگ است و معضل ترافیک آثار مخربی به همراه دارد، تا جایی که علاوه بر تصادفات، سلامت جسمانی و روانی افراد را هم تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین سیستم خانواده و زندگی امروز نسبت به گذشته متفاوت شده است. قبلا یک خانواده یا خودرو نداشت یا تنها یک خودرو داشت، اما امروزه در بسیاری خانواده‌ها تمام اعضا صاحب خودرو هستند. از سوی دیگر، خیابان های ما گنجایش این همه خودرو را ندارد و پیرو همین مساله، فشارها و استرس های ناشی از ترافیک وقت زیادی را از افراد می گیرد و گاهی آنان از فعالیت ها و برنامه های به‌موقع روزانه خود باز می مانند و طبق برنامه از پیش تعیین‌شده خود جلو نمی روند. این در حالی است که فعالیت‌های موثر آنان کاهش و میزان اضطرابشان افزایش می‌یابد.

علاوه بر این عصبانیت، فشارهای روانی و آلودگی هوا آستانه صبر و تحمل افراد را پایین می آورد و در نتیجه منجر به درگیری‌هایی میان شهروندان در سطح شهر می‌شود که سلامت جسمانی و روانی آنها را به مخاطره می‌اندازد. افزایش حملات و سکته های قلبی و افزایش فشار خون ناشی از استرس هایی است که عامل عمده آن ترافیک است. متاسفانه بر اساس آمارها سن مشکلات قلبی پایین آمده و مشکلات روانی هم افزایش یافته است. در قانون ما نیز نابسامانی وجود دارد و ایمنی مسائل بسیار کم است. برای مثال برخی افراد هر جا که دلشان بخواهد،‌ خودروی خود را پارک می کنند و مساله پارک دوبل را ایجاد می کنند. همچنین روند رو به رشد ساختمان سازی سبب افزایش ترافیک می شود. بنابراین تعداد پارکینگ ها نسبت به تعداد ماشین ها کم است. حتی برخی فروشگاه ها هم پارکینگی برای ماشین مشتریان خود در نظر نمی گیرند و صاحبان خودروها مجبورند در جای نامناسب پارک کنند. در نتیجه تجمع خودرو‌ها، ترافیک سنگینی را به وجود می آورد. بنابراین ما به طور کلی استرس های زیادی در زندگی داریم که ترافیک آن را بیشتر می کند و همه این عوامل دست به دست هم می دهند و سبب بروز مشکلات جسمی و روانی در افراد می شوند.

معضل خودرو‌های فرسوده

آلودگی هو از کجا می آید؟ مساله آلودگی هوا را هم نباید نادیده بگیریم. در کلانشهرهایی مانند تهران گنجایش این همه خودرو و ترافیک وجود ندارد. در دولت گذشته سیستم سوخت ما مشکل داشت و از کیفیت خوبی برخوردار نبود و بر اساس بررسی صاحب نظران و کارشناسان یکی از دلایل آلودگی هوا همین موضوع بود. با وجود این، آلودگی بنزین در دولت جدید کمتر شد. همچنین در ترافیک های سنگین خودرو‌ها در حالت ایستاده هم کار می کنند و موجب می‌شوند که آلودگی های مخرب و مضر در هوا پخش شود که این مساله نیز بر سلامت روانی و جسمانی تاثیر منفی می گذارد. متاسفانه برنامه ریزی کلان برای این موضوع صورت نگرفته و تصمیمات در کشور معمولا مقطعی و بی دوام است. ما سال ها درگیر این مساله بودیم که فکری برای خودرو‌های دودزا بکنیم، اما نه تنها کاری صورت نگرفت، بلکه هیچ ارگانی هم کاری برای جمع آوری خودرو‌های فرسوده و خارج از رده نکرد. همچنین معاینه فنی خودرو‌ها هم الزامی است، اما در ایران با وجود تذکراتی هم که داده می شود، همچنان برخی افراد بدون اقدام به معاینه فنی، از خودرو‌ها استفاده می کنند و به طرق مختلف صرفا برگه معاینه فنی را می گیرند و با این کارسوخت ناشی از عدم استانداردسازی ماشین ها را در هوا پخش می کنند. برخی کارخانه های ماشین سازی هم بی برنامه هستند و بر اساس آمار مسئولان، تعداد خودرو‌هایی که از کارخانه ها وارد شهر می شوند مشخص است، اما تعداد خارج شدن خودرو‌های فرسوده معلوم نیست. متاسفانه خودرو‌های فرسوده و قدیمی هنوز هم داخل شهر تردد دارند، بدون اینکه برای آنها فکری شده باشد.

برخی افراد زود از کوره در می‌روند

میزان خشونت و پرخاشگری در جامعه ما بالاست و متاسفانه بالاتر هم می رود، چرا که افراد بر خشم خود یا کنترل ندارند یا کم دارند وعوامل زمینه ساز هم آستانه تحمل را پایین می آورد. برای مثال چراغ های راهنمایی در برخی خیابان ها به گونه ای تنظیم شده اند که تناسبی بین مدت زمان چراغ سبز و قرمز نیست و همین موضوع موجب خشم در افراد می شود و پرخاشگری را در آنان ایجاد می کند. در بسیاری موارد هم پیش آمده که این بحث ها منجر به برخورد فیزیکی می شود، انگار مردم این آمادگی را دارند که خیلی زود از کوره در بروند. دیگر مثل گذشته محبت،‌ بزرگورای و بخشش وجود ندارد. همه خود را صاحب حق می دانند. افراد عصبی، پرخاشگر و در بعضی مواقع خودخواه می شوند و نمی‌توانند با دیگران تعامل ایجاد می کنند و به نوعی آماده درگیری هستند. در این زمینه دولت ها باید چند کلینیک برای کنترل خشم در شهرها ایجاد کنند تا مردم یاد بگیرند که چگونه خشم خود را هنگام ترافیک کنترل و با فشارهای محیط مقابله کنند. باید آموزش های مختلفی برای افراد از همان سنین پایین در خانواده و مدارس در نظر گرفته شود که در جامعه کاربردی باشد. همچنین با افزایش تعداد مراکز ورزشی افراد می توانند احساسات خودشان را در آنجا تخلیه کنند. همچنین برای کاهش پرخاشگری نباید همه مسائل را به گردن دولت یا برنامه ریزی ها انداخت. خود ما هم در کاهش آن باید نقش داشته باشیم و به سلامت روانمان توجه بیشتری کنیم.

نادیده گرفتن سلامت روانی

متاسفانه وزارت بهداشت و درمان راجع به سلامت روان کم کار کرده است و تمام رئوس مطالب برای سلامت جسمانی است و به سلامت روان بها داده نشده است. نباید نقش برجسته روانشناسان و مشاوران را در این زمینه نادیده گرفت. صرفا بسیاری از مسائل روانشناختی است و به سلامت روانی افراد بستگی دارد و اصلا جنبه جسمانی مطرح نیست. با وجود این، عمل پیشگیرانه خشونت راه‌های مختلفی دارد که نیازمند مشارکت دیدگاه ها و متخصصان است تا افراد بتوانند با تقویت و کنترل خشم از میزان درگیری های ترافیکی در جامعه بکاهند و به نظر می‌رسد در حال حاضر جامعه ما نیازمند این مساله است.

* روانشناس و استاد دانشگاه